De Hop, Upupa epops, in ons werkgebied

De waarnemingen van de Hop, Upupa epops, afgelopen jaren in ons werkgebied zijn een leuke reden om deze fraaie soort eens onder de loep te nemen. In diverse literatuur wordt gemeld dat de Hop, vooral in het zuidelijke gedeelte van ons werkgebied, voorkwam als broedvogel. In de 'Vogels in het Land van Cuijk' wordt gewag gemaakt van een zeker broedgeval 'ergens omstreeks 1959, ergens bij Langenboom'. De avifauna 'Vogels van de Grote Rivieren' verwijst naar De Levende Natuur waarin een melding uit 1967 van een paar in de Hatertse Vennen staat. De Avifauna van Limburg noemt een verwijzing naar een mogelijk broedgeval tussen 1973 en '77, waarbij het vermoedelijk om het jaar 1977 gaat. In dit jaar werd op de Hamert in juni en juli regelmatig een exemplaar gezien.Een tweede vogel werd nooit gezien, zekerheid over broeden is er niet verkregen.

Een recenter geval waarbij een vogel meerdere dagen aanwezig was, wordt beschreven in de Mourik 2003:1:7. Bij Milsbeek verbleef van 9 tot 11 juni 2002 een Hop in een geschikt (broed)biotoop, maar er werd geen tweede gezien, of andere activiteit geconstateerd die zou kunnen wijzen op broeden.

Niet geheel duidelijk zijn de waarnemingen tussen 1963 en 1970 rond de Hatertse Vennen. In de literatuur worden hier Hoppen gemeld, maar verschillende verwijzingen, bijvoorbeeld naar het dagboek van Reijnen, zijn in andere literatuur niet terug te vinden. Dan alleen dat er in deze literatuur weer wordt verwezen naar een andere datum en jaar. Het kunnen natuurlijk verschillende waarnemingen zijn

Slechts met één zin staat in het papieren archief van de VWG Nijmegen de melding van een Hop, welke in 1967 bij Groesbeek zou zijn gevangen en als kooivogel werd gehouden. Geen locatie, geen namen en geen details. Wat betreft historisch materiaal is er dus nog wel het één en ander uit te zoeken.

Tussen 26 augustus en 1 september 2006 verbleef een fraaie adult in een tuin aan de Eindsestraat in Linden, Cuijk. Even werd het spannend toen via Waarneming.nl ene J. Knuiman reageerde met dat er 'enige weken terug' bij hem een man Hop was ontsnapt. Deze vogel had een kleurring en hing enige tijd bij Huissen (Gld) rond om daarna 'spoorloos' te verdwijnen. Een detailfoto van de poten van de Lindense vogel toonde aan dat de vogel (gelukkig) ongeringd was. Interessant in dit kader is de langsvliegende Hop op 29 augustus 2006 bij Tiengeboden in de Ooijpolder. Bijna onnodig te schrijven dat uiteraard de eventuele aanwezigheid van ringen niet kon worden vastgesteld. De vogel kon later ook niet weer gevonden. (Foto: (c)Harvey van Diek.nl. 30 augustus 2006, Linden)

Overigens werd meerdere keren een Hop alleen langsvliegend gezien en ondanks zoekacties niet weer gevonden.

In de ochtend van 18 april 2009 werd in de Millingerwaard, Ooijpolder een Hop ontdekt, die zich, uiteraard, ook niet weer liet vinden. Opmerkelijk is dan ook de vondst van een Hop bij de Dennenkamp, Groesbeek 's middags door Kees Schreven en andere leden van de vrijwillige Weidevogelbescherming Groesbeek. De vogel vloog op en landde op het hek bij Van Deurzen (kippenfarm). Een mooie bewijsfoto kon door Stijn Schreven (links) worden gemaakt, alvorens de Hop naar het noorden uit beeld verdween. En spoorloos bleef.

Waarnemingen Hop in het werkgebied

1959 Langenboom (N-Br). Zeker broedgeval omstreeks 1959 (bron 2)

29-4-1962 groeve Vlaskop, Heumense Schans, Mook en Middelaar (Li). (bronnen:3, 4)
3-6-1963 Hatertse Vennen, Heumen (Gld). (bron 3. Verwijzing naar dagboek Reijnen)

1965 Hatertse Vennen, Heumen (Gld). (bron 5)
1967 Heikant, Groesbeek (Gld). Mogelijk dit jaar. 1 gevangen en als kooivogel gehouden
1967 Overasseltse en Hatertse Vennen. (1paar). (bron 3: verwijzing naar DLN 72:120)

16-5-1970 Hatertse Vennen, Heumen (Gld). (H.Reijnen en K.Reijnen). Aantal dagen ter plaatse.
1-10-1971 Nijmegen (bron 3: verwijzing naar Vj 20:44)

30-4-1976 Groenlanden, Ooijpolder, Ubbergen (Gld). (F.Eppink en A.van de Essen).
1973-1977 Wellerlooi/Hamert. Vermoedelijk broedgeval in '77. In juni/juli regelmatig gezien (bron 6)

19 tot 22-8-1980 Paardewei, Ooijpolder, Ubbergen (Gld). (O.van Hoorn, P.Brouwer)
9-4-1983 H-Dgemaal, Ooijpolder, Nijmegen, (Gld). (W.Helmer).
22-4-1983 Benedenstad/centrum, Nijmegen (Gld). (Locatie niet zeker. Waarnemer ?).
16-5-1985 Groeningse Bergen, Groeningen, Boxmeer (N-Br). Man. (D.Heg, E.Jans)
16-5-1986 Vortum-Mullem, Boxmeer (N-Br). (J.van de Brugge)
1-6-1986 Valburg-knooppunt, Overbetuwe (Gld). Overvliegend. (A.Vink)
17-5-1989 Elshof, Malden, Heumen (Gld). Overvliegend WNW. (F.Hustings)
4-4-1990 Radioplassen, Stevensbeek, Sint Anthonis (N-Br). Overvliegend. (K.Eradus)
25-4-1992 De Hamert, Bergen (Li). (J.Jansen)
25-9-1992 De Hamert, Bergen (Li). (J.Jansen)
2-6-1993 De Hamert, Bergen (Li). (J E.Kikkert)
16 en 18-4-1996 De Hamert, Bergen (Li). (A.Ovaa, B.van Noorden en J.Jansen)
6-5-1996 Middelveld, Druten (Gld). (L.van den Bergh). In populier in eigen tuin
17-10-1996 Leuth, Ooijpolder, Ubbergen (Gld). (J.Jans). Bij zwembad te Leuth
9 tot 11-6-2002 Zwarteweg, Milsbeek, Gennep (Li). (F.Hustings e.a.). Zie ook Mourik 2003 1:7
2-4-2005 De Pas, Bemmel, Lingewaard (Gld). Gefotografeerd. (W.Wilmers). Zie ook: Mourik 2005 2:69
26-8 tot 1-9-2006 Eindestraat, Linden, Cuijk (N-Br). Gefotografeerd. (J.van Dijk e.v.a.)
29-8-2006 Cilieboer, Ooijpolder, Ubbergen (Gld). Langsvliegend. (T.Teunissen)
9-5-2007 Cilieboer, Ooijpolder, Ubbergen (Gld). Overvliegend. (F.Willems en L.van den Bremer)
22-5-2007 Loenen, Overbetuwe (Gld). (V. de Boer)
18-4-2009 Millingerwaard, Ooijpolder, Millingen aan de Rijn (Gld). (G.Kurstjens)

18-4-2009 Dennenkamp, Groesbeek (Gld). Gefotografeerd. (K.Schreven e.a.)

Bronnen:

1) Vogels van de Ooijpolder

2) Vogels in het Land van Cuijk

3) Vogels van de Grote Rivieren

4) Papieren archief VWG Nijmegen 1960-1965 (Verwijzing naar Lim 37:42)

5) Papieren archief VWG Nijmegen 1967-1968 (Verwijzing naar R.J.S.M Reijnen)

6) Avifauna van Limburg

Broedresultaten Kleine Karekiet super

Voor het zesde jaar op rij onderzoek ik de broedresultaten van Kleine Karkieten op de Leemput te Milsbeek. Dit in het kader van het Nestkaartenproject van SOVON, met een ontheffing van het ministerie om nestonderzoek te mogen doen, en met toestemming van de beheerder van de afgraving (=verboden gebied). Normaliter mislukt de helft of meer van de nesten door predatie of slecht weer; iets dat onder zangvogels met open nesten volstrekt normaal is. Dit jaar echter zijn de broedresultaten buitengewoon goed.

Inmiddels zijn 61 nesten gevonden, wat iets lager is dan voorgaande jaren (meestal 70-75). Van 48 daarvan staat de uitkomst al vast: 37 leverden uitvliegende jongen op, 11 mislukten. De rest is nog actief. De karekieten blijken dit jaar de nukken van het weer (de ene dag bijna tropisch warm en kurkdroog, de andere dag tien graden kouder en forse buien) goed te doorstaan. Ook andere zangvogels lijken veel jongen te hebben geproduceerd, althans voor zover dat uit systematisch ringwerk op de Wylerberg (Beek-Ubbergen) blijkt (med. Ruud Foppen). Als het karekietenseizoen zo doorzet, wordt dit het verreweg beste jaar uit de reeks.

(tekst en foto's:(c) Fred Hustings, 20 juli 2009)

(Noot websitebeheerder: in dit geval is gekozen voor plaatsing van nestfoto's, niet alleen ter educatie, maar ook omdat de auteur van het artikel al jarenlang wetenschappelijk nestonderzoek verricht. Verantwoorde publicatie van nestfoto's op deze site gebeurd alleen ter ondersteuning van een geplaatst artikel)

Broedgeval Kluut in Loonse Waard, Wijchen (Gld)

Elk jaar duiken er in ons werkgebied wel een aantal Kluten op. Hét bekende broedgebied van deze soort ligt echter nét over onze noordelijke werkgroepgrens. Aan de noordkant van de Linge, bij de kassen van Bergerden, komen al een aantal jaren Kluten tot broeden. Deze vogels zitten ook regelmatig bij de Karbrug en op veel plekken langs de Waal ín ons werkgebied, maar broeden hier niet.

Broedgevallen komen bij ons sporadisch voor. Een kort verslag over een van die weinige volgt hieronder.

Bij de Kraaijenbergse Plassen ter hoogte van Linden vlogen op 23 april twee adulte Kluten laag over naar het westen. Of dit uiteindelijk de vogels van de Loonse Waard zullen zijn blijft de vraag. Chronologisch past het leuk in het plaatje. In de Maasuiterwaarden, langs de Kleefse Veerstraat, volgde 9 mei pas de volgende waarneming. Twee adulten verbleven hier bij een nieuwe afgraving. Dezelfde dag al werden er twee gemeld aan de oostkant van de Loonse Waard, Wijchen op een nieuw stuk afgegraven uiterwaard.

Tussen 9 mei en 1 juli werden rond deze plas tien waarnemingen doorgegeven. Op één na komen ze allen uit de Loonse Waard. Die ene, van twee adult, werd verricht op 27 mei in een nieuwe afgraving langs de Kleefse Veerstraat, oostelijk van de Loonse Waard. Meestal werd in de Loonse Waard nu één vogel gezien, af en toe liep er een tweede bij. Dat er vaker maar één werd gezien zal te maken kunnen hebben met het feit dat er ergens een nest zat. En dat bleek.

Frequent bezoeker van de Loonse Waard, Frans Rosmalen, was op de avond van 14 juli bij de waard vogels aan het kijken en vond twee adulte Kluten met vier jongen. Deze wist hij mooi te fotograferen en legde zo één van de weinige broedgevallen in deze hoek én voor ons werkgebied, op de gevoelige plaat vast.

Buiten de Lingewal werd de Kluut voor het laatst in 2007 broedend vastgesteld in ons werkgebied en wel bij de Waalstrang van Lent. In dit jaar werden hier vier nesten geteld. Of ook daadwerkelijk alle vier paren succesvol zijn geweest is onduidelijk. Niet alle vier paren waren namelijk altijd aanwezig. In ieder geval werden wel vier pullen waargenomen. Dank aan Frans Rosmalen voor het ter beschikking stellen van de foto's.

(Foto's: (c) Frans Rosmalen, 14 juli 2009, Loonse Waard, Wijchen, Gelderland)

Keizersmantel op de Wolfsberg, Groesbeek

Jan Jacobs ging vandaag, 5 juli, speciaal op pad om vlinders te zoeken. Langs het oude spoor naar Groesbeek, ter hoogte van de Biesseltsebaan vond hij een vrouwtje van de zeldzame Keizersmantel. De vlinder foerageerde op de bloesems van bramenstruiken en verdween soms de vegetatie in, om dan een tijd uit beeld te zijn.

Later op de middag is nog lange tijd door een aantal mensen gezocht, maar zij mochten helaas niet genieten van dit pareltje.(Foto: (c) Jan Jacobs, 5 juli 2009, Wolfsberg, Groesbeek)

Meer mooie foto's van deze prachtige ontdekking zijn hier te zien: http://nijmegen.waarneming.nl/waarneming/view/43693669

Er zijn via Waarneming.nl in ons werkgebied acht waarnemingen bekend.

25-6-2005 Beek dorp, Ubbergen (Gld). Waarnemer onbekend (archief VWG Nijmegen e.o.)
26-6-2005 Stuwwal - SOVON-kantoor, Ubbergen (Gld). R. Vogel
29-7-2006 Bisonbaai, ooijpolder, Ubbergen (Gld). D. Schut
31-7-2006 Heumen – buitengebied, Heumen (Gld). F. Verschoor
20-8-2006 Speetenhof, Düffel (Duitsland) Waarnemer en exacte datum onbekend.
21-8-2006 Kranenburg dorp (Duitsland) (waarnemer onbekend; archief VWG Nijmegen e.o.
22-8-2006 Kranenburg noordoost (Duitsland). M. Glöckner
7-7-2007 Heumensoord, Heumen (Gld). Man. R. van Grunsven
5-7-2009 Wolfsberg, Groesbeek (Gld).Vrouw. J. Jacobs