zaterdag 12 september 2015

Aandacht voor trektellen neemt weer een hoge vlucht!

overzicht telposten in Gelderland op website Avifauna
Trektelpost Dal van Deelen, Hoenderloo, 1 september 20012 (©Tim de Boer)
De onrust onder de vogels is al geruime tijd goed te merken. Het broedseizoen zit er op en voor vele soorten tikt de biologische klok de dagen tot een gedwongen vertrek af. Sommige soorten zijn zelfs al vertrokken! Een massale verplaatsing vanuit noordelijke streken naar de warmere oorden onder de evenaar zal de komende maanden in alle luchtlagen zichtbaar zijn. Of niet. Afhankelijk van de weersomstandigheden. Deze onrust is al lang overgesprongen op de vele fanatieke trektellers. Menig vroeg uurtje zal weer eerst beginnen met de blik naar buiten: 'wat gaan we krijgen'. Om even later, voorzien van koffie, koek en kanen, af te reizen naar de post. Licht gespannen en verwachtingsvol wordt in een stoel geploft. Vele afgestruinde kilometers tijdens broedvogeltellingen een paar maand eerder kunnen nu worden gecompenseerd met uren stilzitten, turen, tikken en turven. En discussiëren), of nóg leuker, voorspellen over wat we kunnen verwachten. In het hoge noorden passeerden onlangs 10.000en mezen een telpost. Zullen ze deze kant op...? Of slaan ze links af? Maar SSSST!! Stemmen laag: het vogelen tot de hogere macht is begonnen! Nét dat verschil in klank kan Boompieper nummer 16 betekenen of 'ROODKEELPIEPER!I Mits dat eenmalige roepje wel goed gehoord wordt. Ik hoop weer op een onstuimige herfst.


Trektellen wordt merkbaar steeds populairder. De korte informatielijntjes oa door landelijke social media zullen hier zeker een trigger in zijn. Op facebook en op het forum van waarneming.nl worden tips en trucs uitgewisseld en de whatsappgroep Trektellen fungeert inmiddels prima als wekker: Regelmatig laat één van de 67 leden met de vraag 'en, wat gaat het vandaag worden' bij het eerste ochtendgloren weten er helemaal klaar voor te zijn. Op de website Trektellen.nl, onlangs in een nieuw jasje gestoken, worden alle telresultaten ingevoerd door de aangesloten telposten, zodat een beeld van de landelijke vogeltrek ontstaat.

Trektellers op telpost Dal van Deelen, Hoenderloo, 1 september 2012 (©Remco Wester)
Op de site Avifauna van Gelderland hebben we alle Gelderse trektelposten, die op Trektellen.nl staan, in kaart gebracht (onder 'vogels' in hoofdmenu). Per telpost is niet alleen informatie te vinden over ligging en telresultaten, ook is te lezen wanneer op een post wordt geteld, wie een eventueel aanspreekpunt is, en of bezoek door geïnteresseerden mogelijk is (bijv door vergunning niet overal mogelijkl). Sfeerfoto's van de telpost zelf, o.a. met het uitzicht naar de vier windrichtingen, en van de passerende vogels kleden deze pagina's aan. Zoals is te zien zijn nog niet alle telposten volledig uitgewerkt. Dit komt omdat we hiervoor afhanklijk zijn van de tellers. Komende tijd zal ik hier extra aandacht aan geven. Sowieso is het al weer enige tijd geleden dat de telpostpagina's werden opgezet. Zowel aan vormgeving als aan het toevoegen van de berg informatie wordt hard gewerkt, maar omdat ik dit momenteel alleen doe vraag ik hier enig begrip voor. Ook is het mogelijk dat hier en daar verouderde informatie staat. Ik stel het dan ook zeer op prijs wanneer ergens onvolkomenheden worden opgemerkt, deze bij mij worden gemeld. Dat kan per mail: email: avifaunavangelderland@gmail.com.

Link naar de trektelpagina's: http://wqd.nl/trektellen

Dankwoord
Tim de Boer wil ik hartelijk danken voor het mogen gebruiken van zijn foto

(tekst Remco Wester 12 september 2015)

____________________________________
Bezoek ook de website Avifauna van Gelderland 

donderdag 10 september 2015

Kuifaalscholver 'eindelijk' op de Gelderse lijst!

al bijna 100 jaar in Gelderland, nu de 'erkenning'


Als avifaunavogelaar kun je uren rondstruinen in je werkveld, en zijn tijdens de tochten door de jaargangen vele leuke soorten en aantallen gegarandeerd. Zaak is de juiste uit de notities goed over te nemen. Netjes om mijn valkuil heen laverend -beperk je tot een paar soorten per keer anders verdwaal je- worden waarnemingenrubrieken vanaf 1800 afgestoft. Je raakt gewend aan curieuze waarnemingen: het zijn vogels en die kunnen vliegen. Van maffe locaties kijk ik dan ook al niet meer op. (Zeekoet die zich dood vliegt tegen de afrastering van een fazanterie op de Hoge Veluwe (6 april 1938), Huh? Jep...)

Kuifaalscholver, Paarse Strandloper en Zwarte Rotgans. Sinds mijn literaire zoektochten is er een setje soorten ontstaan waarvan ik hoop, gevoed door gevallen in omringende provincies, er ooit een keer een goed gedocumenteerd geval uit te pulken. Inderdaad: potentiële nieuwe plusjes voor de provincielijst. Van bovenstaande drie is nu een half handje halve waarnemingen vergaard, maar geen enkele is 100% zeker. Met enig 'jaloezie' denk ik telkens aan de Engels geringde Kuifali, die diep in Limburg voor apegapen bij een klooster werd opgeraapt (21 feb 1953) of de Paarse Strandlopers, nét over de provinciegrens bij de buren, langs de Zuiderzeekust. Een kustlijn die overigens veel waarnemingen van bijzondere soorten kent, maar waarvan zinnen er over vaak eindigen met '...langs de Zuiderzeekust bij Kamperhoek', of '...aan de monding van de Eems'. En dat is geen Gelderland...
Natuurlijk is het niet zo negatief als hier verwoord. Informatie boven water halen uit vervlogen tijden is een spannende bezigheid die dwingt tot secuur lezen. En juist een gerichte tunnelvisie naar de ene soort leidt wel eens tot struikelen over een klein zinnetje bij de ander.
Zoals bij een tekst over de Gekuifde Aalscholver in een waarnemingenrubriek door C.G.B. ten Kate in een Limosa uit 1953. Met onderaan één regeltje: "waaronder 2 eveneens ver in het binnenland (Schaarsbergen en Lutterzand); sindsdien werden geen nieuwe gegevens bekend (t. K).] "
Kuifaalscholver Schaarsbergen. In:
ten Kate, C.G.B. 1953. Ornithologie van Nederland, 1952-II en 1953. Limosa 26(3) 109 - 110
Gekuifde Aalscholver en Schaarsbergen. Twee woorden bij elkaar die een alarmbel laat rinkelen. Helaas geeft ten Kate geen verdere details en de uitgave waar hij naar verwijst, De Nederlandsche Vogels door oa Eijkman, heb ik niet. Om die reden gaat dan ook een korte mail naar Ruud Vlek, die zich al lang met historische waarnemingen bezig houdt. 'Weet jij misschien iets over...'. Doorgaans stel ik mijn vraag enthousiast. Maar dit is een Kuifaalscholver. Uit het setje 'hopelijk'. De verwachting is dus laag...

Diezelfde middag gaan de haren op m'n arm overeind bij het lezen van de mail door Ruud aan Bé van Kuik, beheerder van de vogelcollectie van museum Twentse Welle in Enschede. Er zit blijkbaar méér achter die regel tekst! En ja hoor: een tweede kalenderjaar ♂ werd, mogelijk door de westenstorm met windkracht 9 op 13 en 14 januari 1916, 'gedropt' bij 'Schaersbergen'. Hier werd hij op 17 januari 1916 'verzameld' (geschoten dus...) uit een boom, en vervolgens opgezet door preparateur Christiaan Eijkman (1882-1965). Tevens neemt hij hem, onder 'nr 2', op in zijn collectie. Hoewel in een artikel Eijkman in één zin rept over 'Schaarsbergerheide' als vindplaats van de vogel, vermeld het label bij de opgezette vogel alleen 'Schaarsbergen'. Het gebied Schaarsbergerheide is niet op historische kaarten te vinden en evenmin bekend bij de Historische Kring Schaarsbergen.

Een deel van de Eijkman-collectie, inclusief Kuifaalscholver, ging vervolgens over naar het museum in Enschede, waar onder nummer NME 300000029 deze eerste en tot heden enige goed gedocumenteerde Kuifaalscholver voor Gelderland zorgvuldig wordt bewaard. Op 10 september ontving ik van Bé van Kuik foto's van de aalscholver. Een juichkreet ontsnapt me: eindelijk die 'Gekuifde Waterraaf' van het kleine lijstje 'ik hoop...' naar de grote van Gelderland. Nu die Paarse Strandloper... 

Van de Kuifaalscholver zijn tot heden drie waarnemingen verzameld, allen nog zonder detailinformatie. Natuurlijk wordt er aan gewerkt deze boven water te krijgen 
  1. 30 maart 1980 Yperenplas, Wilp, Voorst, subadult (F. Ellenbroek, M. van Lokven, G. Groot Koerkamp)
  2. 5-12 september 1981 Redichemse Waard, Culemborg, juveniel [archief NVWC]
  3. 7 september 1983 Redichemse Waard, Culemborg, 1e kj [archief NVWC]


Dankwoord
Mijn grote dank gaat uit naar Bé van Kuik, die op 2 september de vogel opzocht in de collectie en op 10 september de bevestigende foto's toezond. En natuurlijk naar Ruud Vlek die met zijn literaire aanvullingen en mail deze ontknoping in gang zette. 

(tekst: Remco Wester, 10 september 2015)


WAARNEMINGEN EN INFORMATIE GEZOCHT
Heeft u nog een Kuifaalscholver in Gelderland ergens in een notitieboekje staan, of heeft u weet van mogelijk nog onbekende waarneming(en)? 
Alle informatie, beeldmateriaal of documentatie over deze soort is zeer welkom! Deze kunt u, evenals opmerkingen of vragen, mailen aan: avifaunavangelderland@gmail.com.
____________________________________
Bezoek ook de website Avifauna van Gelderland 

dinsdag 1 september 2015

Reconstructie waarnemingen groep Vale Gieren 28 en 29 juni 2015 op Hoge Veluwe

Vale Gier, Vosselt, Uddel, Apeldoorn, 29 juni 2015 (©Marcel Schoumans)
Met behulp van de beschikbare waarnemingen ben ik nu aan het puzzelen met de groep Vale Gieren die eerst bij Terlet tussen de zweefvliegtuigen cirkelde, en later overnachtte in het bosgebied 'Slicht' bij Uddel.

Door beschrijvingen en tijdstippen bij waarnemingen rijst het vermoeden dat het aantal Vale Gieren hoger zou kunnen liggen dan de vaak opgegeven 34 a 35, namelijk 38 exemplaren.Om duidelijkheid te verkrijgen daarom een paar vragen. Genoemde tijdstippen werden vermeld bij waarnemingen. Hierbij moet bedacht worden, dat dit tijdstip (vaak) het moment van invoer op de telefoon is, en niet het moment van een actie door de gieren. Tussen eerste en tweede tijd kan soms een half uur verschil zitten! Dit maakt een reconstructie dan ook ietwat lastig, helemaal bij vergelijking van álle waarnemingen op de Veluwe in de ochtend van 29 juni. Hieronder gaat alleen over de slaapplek bij Uddel. Drie 'aparte' aantallen, of onduidelijk gerommel in één groep?

09:28u groep van vier vliegt op. Één vertrekt echt →ZO (door waarnemers voor deze vogel ook NO, NNO, NW, Z en ZO vermeld!). De overige drie landen weer en vertrekken later met de grote groep. Om 10:14u één boven Kootwijkerzand waargenomen.
10:15u groep van 33 vliegt op →Z/ZW afvliegend. Om 10:59u echter 35 gemeld boven Kootwijkerzand →ZW. Vogels hier weer samengekomen? Of aantallen niet juist geteld?
10:40u Toen grote groep gieren en meeste vogelaars weer vertrokken waren, vlogen rond 10.40 nog vier vogels omhoog uit het bos. Nieuwe, of vogels die ongezien eerder weer waren gaan zitten? 3 van de 4 vertrokken →ZW. Wat deed de 4e vogel?

Dank aan Jorrit Vlot voor nadere details over de eerste vier vogels 
(tekst Remco Wester, 1 september 2015)

(foto: een deel van de grote groep Vale Gieren, thermiekend hoogte winnend. Marcel Schoumans, Uddel, Apeldoorn, 29 juni 2015. bron: Waarneming.nl)